İŞTE YASANIN AYRINTILARI…
Türkiye Büyük Millet Meclisinin yeniden mesaiye başlamasıyla beraber ele aldığı ilk konulardan biri Dezenformasyon Yasası oldu. Kamuoyu tarafından Dezenformasyon yasası olarak bilinen yasanın detayları açıklandı.
Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi olarak Meclis gündemine gelen yasa tasarısında, internet haberciliğinin de sürekli yayınla kapsamına alındığı medya ve iletişim araçları üzerinden haber paylaşımlarıyla ilgili kanuni düzenleme yapılması hedefleniyor. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti’nde de medya faaliyetleri yasal denetime ve kurallara uyulmaması halinde de yaptırımlara tabidir. Yeni iletişim araçlarını ve platformlarını konu alan hukuki düzenlemeler de teknolojiyle birlikte gelişmekte ve güncellenmektedir. İnternet medyasının ve sosyal ağların yaygınlaşması yeni potansiyeller kadar hak ihlallerini ve suistimalleri de beraberinde getirmektedir. Bireyin kişilik haklarından, devletin ulusal güvenliğe uzanan çeşitli alanlardaki gücü ve etkisi gün geçtikçe kontrolsüz biçimde artan yeni medya formları, hukukun üstünlüğü ilkesini tanıyan hiçbir ülkede denetimden, düzenlemeden ve yaptırımdan muaf değildir. İnternet tabanlı platformların denetlenemez ve sorgulanamaz kabul edildiği günler tüm dünya ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti için de geride kalmıştır.
Dezenformasyon yasasının amaç ve kapsamları şu şekilde aktarıldı; Kamusal hesap verilebilirlik anlayışı içinde hizmet veren platformlara, yayıncılara ve servis sağlayıcılara yükümlülükler getirmektir.
YENİ YASA İLE KÜNYESİZ İNTERNET HABERCİLİĞİ YAPMAK MÜMKÜN OLMAYACAK.
Bir gazete için geçerli kurallar internet sitesi için de geçerli olacak. Dolayısıyla haber siteleri de içeriklerinden yasal olarak sorumlu tutulacak. Bu yasal zemin aynı zamanda internet medyasının ilan almak suretiyle gelirlere kavuşması anlamına da geliyor. Ek olarak “internet haber sitesi” ibaresi Basın Mevzuatına girecek. Böylece bu platformlarda çalışan kimseler artık Basın İş Kolu üzerinden mesleklerini icra edebilecekler. İnternet medyası bu güne kadar ticaret odalarına “telefoncu”, “bilgisayarcı” hatta ”tesisatçı” gibi faaliyet alanlarıyla ilgisiz alanlar üzerinden kaydediliyordu zira kendileri için tanımlanmış bir NACE Kodu yoktu.
İNTERNET MEDYASI MENSUPLARI BASIN KARTI BAŞVURUSUNDA BULUNABİLECEK
Bu yasaya dek internet merkezli haber sitelerinde çalışan medya emekçileri Basın Kanunu ile gazetecilere tanınan haklardan yararlanamamaktaydı. Gazetecilere tanınan hak ve imtiyazlardan faydalanmak için sahip olunması gereken Basın Kartı yeni yasayla birlikte şartları karşılayan internet habercilerine, spikerlerine, editörlerine ve yayıncılarına da verilebilecek. Dolayısıyla Basın Kanunu kapsamına alınmaları ile fiili durum, hukuki duruma uygun hale gelecek.
ÇOCUKLAR VE GENÇLER ZARARLI İÇERİKLERDEN KORUNACAK
Çocukların, gençlerin ve ailenin, internetin yasa dışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve güvenli kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne ilave görevler verilecek. Önceki düzenlemeyle zararlı içeriklerin ortadan kaldırılmasında içerik ve yer sağlayıcısına aktif yükümlülük getirilmişti. Yeni sistem ile yükümlü taraflar arasına erişim sağlayıcıları da eklenecek. Bunun yanında bilinçlendirme çalışmalarının kapsamı genişletilecek ve yetkili kurumların sayısı artırılacak.
KİŞİLİK HAKLARI KORUMA ALTINA ALINIYOR
Kişilik hakkının zedelenmesi şikayeti ile Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvuru yapıp içeriğin kaldırılması talebinde bulunan ve talebi mahkemece kabul edilen kişiler artık diğer siteler için başvuru yaptığında mevcut karar bu adresler için de uygulanacak. Her site için ayrı karar çıkarılması gerekmeyecek. Bu madde kapsamında hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanacak.
SOSYAL AĞLARA TÜRKİYE’DE OFİS AÇMA ZORUNLULUĞU
Yeni düzenleme ile sosyal ağlara Türkiye ofisi açma ve Türkiye temsilcisi bulundurma zorunluluğu getirilecek. Temsilcinin gerçek kişi olması hâlinde bu kişinin Türkiye’de mukim ve Türk vatandaşı olması gerekecek. Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması halinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen tüzel kişi veya gerçek temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olacak. Bu temsilcinin tüzel kişi olması halinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir ofis olması da zorunlu hale gelecek.
TCK’YA “HALKI YANILTICI BİLGİYİ ALENEN YAYMA” MADDESİ EKLENİYOR
TCK’ya “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlığı ile Madde 217/A eklenecek.
“(1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”
Yeni düzenlemede suçun oluşması için şu beş şart aranacak: 1. Yayılan haber gerçek olmamalıdır. 2. Ülkenin güvenliği ve kamu sağlığı ile ilgili olmalıdır. 3. Halk arasında panik, korku ve endişe oluşturma kastı taşımalıdır. 4. Kamu barışını bozmaya elverişli olmalıdır. 5. Aleni (yani ilgisi olmayan kişilere ulaşabilir) olmalıdır.
DEVLETLERİN DEZENFORMASYONLA MÜCADELE YÖNTEMLERİ
TBMM tarafından hazırlanan ve kamuoyu ile paylaşılan ‘ ‘Yalan Haber Kavramı: Seçili Ülkelerde Parlamento Çalışmaları ve Yasal Düzenlemeler’ ‘ başlıklı rapora göre yalan haber konusunda kavramsal boyutta olduğu gibi pratikte de genel kabul gören tek bir yaklaşımdan söz edilememektedir. Raporda yaklaşık 30 ülkede bir şekilde yalan haberlere yönelik müdahalelerin olduğuna dikkat çekilmiştir. Hollanda, İsveç ve Danimarka gibi ülkelerin yalan habere ilişkin herhangi bir özel düzenleme getirmediği, Fransa, Rusya ve Çin’in yalan haberi yeni bir suç türü kapsamında ele alma yoluna gittiği rapordaki tespitler arasındadır. Almanya ve İsrail’in meseleyi iftira, hakaret gibi diğer suçlar ekseninde değerlendirdiği; Bangladeş, Belarus, Çin, Mısır, Fransa, Almanya, Rusya, Singapur, Tayland ve Vietnam’ın ise yalan haberi mevzuatına yerleştiren ülkeler arasında olduğu belirtilmiştir. Yine Singapur’da yalan haber yaymanın hapis cezasına varan yaptırımları bulunurken ABD, İngiltere, Güney Kore, İspanya ve İtalya gibi ülkelerde yalan haber yayma konusunda komisyon faaliyetleri ve hükûmetlerin aldığı inisiyatifler öne çıkmaktadır. Norveç, İsveç, Danimarka, Belçika, Kenya ve Hollanda gibi örneklerde farkındalık oluşturmayı amaçlayan adımlar atılmış. Brezilya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Meksika ve Pakistan gibi örneklerde de devletler çevrim içi doğruluk kontrolü platformları oluşturmuştur.
İletişim Başkanlığı