İnsan yapısı itibari ile bireysel bir varlık olsa da varlığını idame ettirebilmek için diğer insanlara ihtiyaç duyar, yani bir topluma ihtiyacı vardır. Bu toplum dediğimiz olgu, millet olduğu gibi kasaba, köy, şehir, aşiret hatta şirket, parti, sivil toplum kuruluşları da olabilir. Toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi de toplumsal kurallara bağlıdır. İnsan bireysel varlığını sürdürebilmek için gönüllülük esasına dayanarak sosyal kurallara bağlanmayı kabul etmek zorundadır. Bir topluma, toplumu düzenleyen sosyal kurallar manzumesi hâkim olmazsa oraya anarşizm hâkim olur ki, bu da toplumların yok olmasının en önemli sebebidir. Yani demem odur ki toplumlar varlıklarını sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi için sosyal disipline gereksinim duyarlar.

Bu sosyal disiplin insanlar eliyle sağlanır. Toplum içinden güçlü olan biri çıkar, bir ideal oluşturur, bu idealin ne olduğu hep tartışıla gelmiştir, kimisi ilahi olması gerektiğini savunurken kimileri de beşeri olması gerektiğini savunmuştur. Oluşturulan bu ideallerin en büyük özelliği gönüllülük esasına dayanmasıdır. Toplum ikna etme yeteneği güçlü bir liderin etrafında toplanır. Lider bunu tek başına yapamaz, güçlü bir ekibe ihtiyaç duyar. Tarih bize göstermiştir ki her başarının altında güçlü bir İşbirliği yatar. Bu güçlü birliktelik oluşumun ilk başlarında sağlanırken ilerleyen süreçlerde güç merkezinin muhkem bir şekilde oluştuğu dönemlerde bozulabilir.

Zor olan süreç tamamlanmış yeni ve muhkem bir güç teşekkül etmiştir. İşte bu süreçte cazibe merkezi haline gelen yeni güçten kişisel menfaat elde etmek isteyenlerin iştahları kabarır. Bazıları bu güçten menfaatlenmek ister ya da bu gücü tamamıyla elde etmek ister. Bu gücü tek başına elde etmek isteyenler açıkça isyan eder, baş kaldırır. Bunlar için tek yöntem ya hep ya hiçtir. Bir de gücü karşısına almadan ondan faydalanmak isteyen kişiler ya da gruplar fardır ki onlar için en iyi yöntem amiyane tabirle yalakalıktır. Liderin etrafında bulunup ona dost görünen bu kişiler yapılan her şey ya çok güzel olmuş, harika düşünmüşsün, mükemmel gibi nefis okşayıcı kelimelerle liderlerin gözlerini kör ederler, gerçekleri göremez hale gelmesine sebep olurlar. En tehlikeli tipler bunlardır. Hiçbir bedel ödemek zorunda olmayan bu kişiler yeni gücün bütün nimetlerinden faydalanırlar ama hesap ödemek zorunda değillerdir.

Derler ki; “Dalkavukları Büyük İskender’i Zeus’un oğlu olduğuna inandırmışlar. Bir gün yaralanıp da yarasından kan aktığını görünce; ” Buna ne buyuruyorsunuz. Demiş,” Kıpkızıl mis gibi insan kanı. Hem Homer us’un destanlarında tanrıların yarasından akan kan böyle değildi.” Hiçbir hile düzeni ile nihayet devam etmez. Yalakaların elinde oyuncak olan ve bedel ödemek zorunda olan liderler eninde sonunda hakikatlerle yüzleşmek zorunda kalırlar; ama çoğu zaman iş işten geçmiş olur. Yalakalar başka bir güç merkezinin kanını emmeye devam ederler. Onun içindir ki liderler yanlarında bulunan adamlara ama özellikle ikinci adamlara dikkat etmek zorundadır.

İkinci adamlar sistemin en tehlikeli adamlarıdır. İkinci adamlar liyakatli, ahlaklı ve lidere sadıksa liderlerin ve sistemin sırtı yere gelmez; ama liyakatli değil, menfaatperest ve en önemlisi ihtiraslı biri ise entrikanın merkezi haline gelirler ki o zaman liderler ikinci adamın oyuncağı olurlar. Onun içindir ki ikinci adamlar tehlikelidir ve dikkat edilmesi gerekir. Bütün mesele liderin kulağına kim neyi fısıldıyor. Liderin kulağına fısıldayan kişi lideri tamamıyla etkileme gücüne sahipse aslında gerçek lider odur.

Unutmayalım ki yüksek medeniyetler tabi efendim, çok güzel olmuş, harika düşünmüşsün diyen yalakaların değil, bunu böyle yapmayı düşünmüşsün; ama yanlış, doğrusu böyle, çünkü … gibi cümleleri kullanmaktan korkmayan kişilerin omuzlarında yükselmiştir. Liderler o dur ki iş işten geçmeden önce yeri geldiğinde acı gerçeklerle yüzleşmesini bilmelidir.